ŞEYH EDEBALİ SÖZLERİ
Şeyh Edebali 1206 yılında Merv’de doğdu. Selçukluların Şeyh’ül İslam’ı Şeyh Sadrettin Konevi ve Mevlâna Celâleddini Rumi’nin çağdaşıdır. Şeyh Edebali ilk tahsilini Karaman’da yaptı. Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi’nin öğrencisi oldu. Daha sonra Şam’a giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden dini ilim tahsil etti. Şam’dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldi. Eskişehir yakınlarında bulunan İtburnu Köyü’nde bir zaviye kurarak halkı irşada başladı.
Şeyh Edebali Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında yaşamış bir İslam ilahiyatçısı, din bilgini, Ahi şeyhi, Osman Gazi’nin kayınpederi ve hocası, Orhan Gazi’nin dedesi bir anlamda da sonradan imparatorluk olacak Osmanlı Devleti’nin fikir babasıdır. 1326’da 120 yaşlarında Bilecik’te vefat etmiş, dergâhının zikir odasına gömülmüştür. Bu yazımızda Osmanlı Devletinin fikir babası Şeyh Edebali’den hikmet dolu tavsiyelerden sizler için ister yazılı ister resimli olarak paylaşabileceğiniz bir demet hazırladık, iyi okumalar dileriz.
Hikmetli Sözler
Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez. Osman! Geçmişini iyi bil ki, geleceğe sağlam basasın. Nereden geldiğini unutma ki, nereye gideceğini unutmayasın!
Haklı olduğun mücadeleden korkma! Bilesin ki, atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.
Faydalı ile faydasızı ayırdedebilenler, bilgi sahibi olanlardır.
Sabır kara bir dikeni yutmak, diken içini parçalayıp geçerken de hiç ses çıkarmamaktadır.
Yüksekte yer tutanlar aşağıdakiler kadar emniyette değildir.
Üç kişiye acı; cahiller arasındaki alime, zenginken fakir düşene, hatırlı iken itibarını kaybedene.
Gördün söyleme, bildin bilme.
Dünya senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir. Bütün fethedilmemiş gizemler, bilinmeyenler, görülmeyenler, ancak; senin fazilet ve erdemlerinle gün ışığına çıkacaktır.
Ananı, atanı say; bereket büyüklerle beraberdir.
İnsan bir bakıma gül gibidir. Onun da gül gibi yetiştirilmesi gerekir. Sert toprak nasıl güllerin kökünü sıkıştırır, onu rahat çalıştırmazsa; bazı kötü duygular ve fiiller de insanın iyi duygu ve fiillerine geçit vermezler.
En büyük fakirlik yalnızlıktır.
Özlü Sözler
Bak dostum! Cahil ile dost olma: İlim bilmez, irfan bilmez, söz bilmez; üzülürsün. Saygısızla dost olma: Usul bilmez, adap bilmez, sınır bilmez; üzülürsün. Aç gözlü ile dost olma: İkram bilmez, kural bilmez, doymak bilmez; üzülürsün, Görgüsüzle dost olma: Yol bilmez, yordam bilmez, kural bilmez; üzülürsün. Kibirliyle dost olma: Hal bilmez, ahval bilmez, gönül bilmez; üzülürsün. Ukalayla dost olma: Çok konuşur, boş konuşur, kem konuşur; üzülürsün. Namertle dost olma: Mertlik bilmez, yürek bilmez, dost bilmez; üzülürsün. İlim bil, irfan bil, söz bil. İkram bil, kural bil, doyum bil. Usul bil, adap bil, sınır bil. Yol bil, yordam bil. Hal bil, ahval bil, gönül bil. Çok konuşma, boş konuşma, kem konuşma. Mert ol, yürekli ol. Sen seni bil; ömrünce bu yeter sana.
Yarınların Sahibi Allâh’tır. Çocuğa bakıp “Bu çocuktan adam olmaz!”, Bir işe bakıp “Bu işten bir şey çıkmaz!” deme. Kalemini kendi elinle kırma, Ümitsiz dudağını kaderin yapma, Yarınların sahibi Allah’tır.
Bildiklerini öğretenler unutmazlar.
Eğer kendini başkalarıyla kıyaslayıp durursan ya mutsuz ya da kendini beğenmiş olursun. Çünkü her zaman senden daha iyi ya da daha kötü durumda birileri olacaktır.
Sözünüz ne ise işiniz o olsun. Doğruluktan ayrılmayın. Allah için cihadı terk etmeyin.
Nasihatler
Oğul! Güçlü, kuvvetli, akıllı ve kelâmlısın. Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen, sabah rüzgârlarında savrulur gidersin!
Öfken ve nefsin bir olup aklını mağlûb eder. Bunun için dâimâ sabırlı, sebatkâr ve irâdene sahip olasın!
Sabır çok önemlidir. Bir bey, sabretmesini bilmelidir. Vaktinden önce çiçek açmaz. Ham armut yenmez; yense bile bağrında kalır. Bilgisiz kılıç da tıpkı ham armut gibidir.
Milletin, kendi irfânı içinde yaşasın. Ona sırt çevirme. Her zaman duy varlığını. Toplumu yöneten de, diri tutan da bu irfandır.
En büyük zafer nefsini tanımaktır. Düşman, insanın kendisidir. Dost ise, nefsi tanıyanın kendisidir.
İnsan bir kere oturdu mu, yerinden kolay kolay kalkamaz. Kişi kıpırdamayınca uyuşur. Uyuşunca laflamaya başlar, lâf dedikoduya dönüşür. Dedikodu başlayınca da gayri iflâh etmez. Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir.
Kişinin gücü, günün birinde tükenir, ama bilgi yaşar. Bilginin ışığı, kapalı gözlerden bile içeri sızar, aydınlığa kavuşturur.
Durmaya, dinlenmeye hakkımız yok. Çünkü, zaman yok, süre az!
Yalnızlık, korkanadır. Toprağın ekim zamanını bilen çiftçi, başkasına danışmaz. Yalnız başına kalsa da. Yeter ki, toprağın tavda olduğunu bilebilsin.
Sevgi dâvânın esâsı olmalıdır. Sevmek ise, sessizliktedir. Bağırarak sevilmez. Görünerek de sevilmez!
Daha fazla dini söz için tıklayınız
Şeyh Edebali Hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız